سازهای کوبه‌ای، از قدیمی‌ترین انواع سازهای موسیقی در جهان هستند که با استفاده از ضربات دست، ابزارهای کمکی یا لرزش ساز تولید صدا می‌کنند. این سازها با ایجاد صداهای خاص و حفظ ریتم، به موسیقی هیجان و عمق می‌بخشند. وقتی نام سازهای کوبه‌ای به میان می‌آید، اکثر افراد به یاد طبل می‌افتند؛ اما انواع دیگری، مثل شیکر، تنبور، ماراکاس، زیلوفون و زنگ هم وجود دارد که شاید کمتر شناخته شده باشند.

به‌طور کلی، انواع سازهای کوبه‌ای به دو دسته سازهای دارای گام و سازهای بدون گام تقسیم می‌شوند. سازهای دارای گام نت‌هایی مشخص و قابل‌شناسایی تولید می‌کنند، در حالی که سازهای بدون گام، نت‌هایی نامشخص ارائه می‌دهند که بیشتر به حفظ ریتم و ایجاد حس در موسیقی کمک می‌کنند.

آشنایی با انواع سازهای کوبه‌ای ایرانی

پرکاشن‌ها یا سازهای کوبه‌ای، دسته‌ای از سازها هستند که در گروه‌های موسیقی و ارکسترها، برای حفظ ریتم موسیقی و تاکید بر ضرب‌ها استفاده می‌شوند. سازهای کوبه‌ای ایرانی که از دیرباز در مراسم و مجالس شادی و به ویژه در مراسم عروسی بکار برده می‌شدند، یادآور لحظات خوش و خاطرات دلنشین بسیاری هستند. در این مقاله شما را با پرکاربردترین و معروف‌ترین انواع سازهای کوبه‌ای ایرانی آشنا خواهیم کرد.

1. دف

دف معروف‌ترین و پرکاربردترین سازهای کوبه‌ای ایرانی است که به ساز خانقاهی نیز مشهور است. این ساز از کلاف چوبی دایره شکل تشکیل شده و یک لایه پوست نازک بر روی آن کشیده شده است. بیش از هزاران سال است که از این ساز در مجالس عرفانی و مراسم‌های دراویش استفاده می‌شده است. امروزه به لطف استاد کامکار جایگاه ویژه‌ای در موسیقی سنتی ایران بدست آورده است.

این ساز را که اصیل‌ترین ساز ایرانی است، می‌توان بر روی دست و با ضرب آهنگ انگشتان نواخت. برای اینکه دف طنین بهتری داشته باشد، بر روی دیواره داخلی کلاف چوبی آن، از حلقه‌ها و زنجیرهای فلزی استفاده شده است که به هنگام نواختن ساز صدایی مکمل و وزوز مانند ایجاد می‌کنند.

2. تمبک یا تنبک

یکی دیگر از معروف‌ترین سازهای کوبه‌ای ایرانی، تمبک است که با نام‌های تنبک، دمبک، دنبک و ضرب نیز شناخته می‌شود و در دسته طبل‌های جام شکل قرار می‌گیرد. تنها ساز کوبه‌ای ایرانی است که برای اجرای آن، از هر ده انگشت و کف دست استفاده می‌شود.

تمبک از یک دهانه کوچک، نفیر، بدنه و دهانه بزرگی که بر روی آن پوست نازکی کشیده شده، تشکیل شده است. معمولا بدنه آن از چوب درخت توت ،گردو، زبان گنجشک یا کاج ساخته شده است و گاهی نیز ممکن است از جنس  سفال یا فلز باشد و پوستی که در ساختار تمبک بکار رفته از پوست حیواناتی همچون گوسفند، بز، گوساله یا شتر است.

در واقع تمبک از دو قسمت استوانه شکل تشکیل شده است: قسمت بالایی که قطری 25 تا 30 سانتی‌متر و طول 45 سانتی‌متری دارد و بر روی دهانه خارجی آن پوست کشیده شده است و  قسمت پایین که استوانه‌ای باریک‌تر است و به دهانه کوچک ساز منتهی می‌شود. دهانه کوچک ساز جایی است که صدای ساز از آن خارج می‌شود.

3. نقاره

نقاره که از جمله سازهای کوبه‌ای ایرانی است و در گذشته به هنگام جنگ استفاده می‌شده است، به صورت طبلی دوتایی است و به وسیله چوب نواخته می‌شود. البته در برخی نقاط کشور، از این ساز در مراسم شادی استفاده می‌شود. نقاره از جنس مس یا سفال است که بر روی آن پوست گاو یا گوسفند کشیده شده است. طبل بزرگ‌تر صدای بم و طبل کوچک‌تر صدای زیر تولید می‌کند.

نقاره انواع مختلفی دارد بطور مثال نقاره‌ای که در شمال کشور استفاده می‌شود و یا نقاره فارس و نقاره کردستان از جمله انواع گوناگون آن هستند. سازی که در شمال کشور استفاده می‌شود، از دو ظرف سفالی تشکیل شده است. قطر دهانه‌ی کوچک‌تر 16 سانتی‌متر و دهانه بزرگ‌تر 22 سانتی‌متر است.

نقاره فارس نیز مانند نقاره شمال است با این تفاوت که از آن بزرگ‌تر است. قطر دهانه کوچک‌تر 23 سانتی‌متر و دهانه بزرگ‌تر آن 37 سانتی‌متر است.

نقاره کردستان نیز مانند دو نقاره بالاست با این تفاوت که آن را به اسب می‌بندند و نوازنده‌ی سوار بر اسب، آن را با دست می‌نوازد.

3. دُهُل

دهل یکی از قدیمی‌ترین سازهای کوبه‌ای ایرانی متشکل از استوانه‌ای چوبی با قطر تقریبی یک متر و ارتفاع حدود 25-30 سانتی‌متری است که بر هر دو سمت آن پوست نازکی از جنس پوست گاو یا گاومیش کشیده شده است. در واقع، دهل طبل دورویه‌ای است که با مضرابی که در انتهای آن گلوله‌ای پارچه‌ای قرار دارد، نواخته می‌شود.

البته در جنوب کشورمان نوعی دهل با نام‌های پیپه، جفه، پونکه و تویری وجود دارد که با دست نواخته می‌شوند. در مناطق روستایی نیز، نوعی دهل وجود دارد که به همراه کرنا و سرنا در مراسم و مجالس عروسی و شادی نواخته می‌شود.

هر منطقه از ایران دهلی مخصوص به خود دارد. بزرگترین سازهای دهل مربوط به شهرهای یزد، نایین و کاشان هستند و در مراسم عزاداری و محرم استفاده می‌شوند و ساز دهلی که در کردستان و توسط بختیاری‌ها استفاده می‌شود، دارای قطر متوسطی است.

4. دمّام

دمّام که از خانواده دهل‌هاست، ساز سنتی استان بوشهر و برخی از نقاط خوزستان است. این احتمال وجود دارد که این ساز، از آفریقا یا هندوستان به بوشهر آورده شده باشد، اما چیزی که مشخص است، از دیرباز در این منطقه بکار برده می‌شده است. از دمّام در مراسم عزاداری و محرم استفاده می‌شود.

این ساز در سه سایز دمام معمولی، دمام غمبر و دمام اشکون وجود دارد و یک ساز پلی ریتمی است که با شبح یا بوق شاخی همراه می‌شود.

5. دُکُّر یا دهلک 

   دُکُّر یکی از سازهای کوبه‌ای ایرانی شبیه به دهل و اما از آن کوچکتر است و یکی از سازهای سنتی استان سیستان و بلوچستان است که توسط دست، به حالت افقی و نشسته بر روی زمین نواخته می‌شود. دهانه سمت راست این ساز بزرگتر بوده و در نتیجه صدای بم‌تری دارد. از دُکُّر در مراسم شادی و عروسی استفاده می‌شود.

   بدنه آن معمولا از جنس چوب درخت توت است و بر روی آن پوست بز یا آهو کشیده شده است. طناب‌های بکار رفته در آن نیز غالبا از موی بز و یا طناب‌های نخی است.

6. کرب

کرب از جمله سازهای خود صدا است که در شهرهای سبزوار، آران و بیدگل، ابیانه و شهرضا، استهبان و لاهیجان مورد استفاده قرار می‌گیرد و نام‌های مختلفی دارد. بطور مثال در آران و بیدگل کاشان از آن با عنوان سنج یاد می‌شود در حالی که در مازندران به آن کارب می‌گویند. از این ساز در ایام محرم و به صورت گروهی استفاده می‌شود.

این ساز از دو سیلندر یا گلدان چوبی توپر تخم‌مرغی شکل تشکیل شده است. یک سمت هر قطعه صاف است، بطوری که هر کدام در یک دست به صورت مشت شده قرار می‌گیرد. در گذشته از جنس سنگ ساخته می‌شد، اما به علت خرد شدن و شکستن آن به هنگام نواختن، به تدریج چوب جایگزین آن شده است. امروزه کرب از چوب درخت‌هایی مانند زرد آلو یا گردو که مستحکم‌تر هستند، ساخته می‌شود.

ایران پرکاشن: نغمه‌ای از کیفیت و اصالت

کمپانی ایران پرکاشن با رسالت تولید محصولاتی باکیفیت و با قیمتی عادلانه در بهمن ماه سال 1398 آغاز به کار کرد. هدف ما ارائه بهترین سازهای پرکاشن به هنرمندان عزیز با حداقل سود و حذف واسطه‌ها است.

ایران پرکاشن طیف گسترده‌ای از سازهای پرکاشن ایرانی و ملل را با کیفیت ساخت بالا و قیمت مناسب عرضه می‌کند. تنوع محصولات ما شامل دف، بندیر، کاخن، هنگ درام  می‌شود.

مسئول فروش: 09106805418
پشتیبان فنی: 09331054352

ایران پرکاشن، نغمه‌ای از کیفیت و اصالت را به گوش جان شما می‌نوازد.

مزایای خرید از ایران پرکاشن:

• کیفیت بالا: استفاده از بهترین مواد اولیه و تکنولوژی‌های نوین در ساخت سازها
• قیمت مناسب: حذف واسطه‌ها و ارائه محصولات با حداقل سود
• تنوع محصولات: طیف گسترده‌ای از سازهای پرکاشن برای نیازهای مختلف
• گارانتی و خدمات پس از فروش: خیالی آسوده با گارانتی یک ساله و پشتیبانی فنی

ما در ایران پرکاشن به دنبال ارتقای سطح موسیقی و نوازندگی در ایران هستیم و با ارائه محصولات باکیفیت و خدمات مناسب، به هنرمندان عزیز در این مسیر کمک می‌کنیم.همین امروز به جمع مشتریان ایران پرکاشن بپیوندید و از نغمه‌های اصیل و دلنشین سازهای ما لذت ببرید.

سازهای کوک شده: تنوع و کاربرد

سازهای کوک شده یا تنظیم شده، مانند زیلوفون، ماریمبا، زنگ‌های لوله‌ای و گلوکن اشپیل، به دلیل توانایی در تولید نت‌های مشخص و دقیق، در اجرای قطعات هارمونیک و ملودیک موسیقی نقش کلیدی دارند. این سازها که با نت‌های دقیق و قابل تنظیم خود، به سازبندی‌های موسیقی تنوع و غنای بیشتری می‌بخشند، به‌ویژه در ارکسترها و گروه‌های موسیقی به کار می‌روند.

زیلوفون یکی از سازهای معروف این دسته است که شبیه به پیانو میباشد، اما با کلیدهای چوبی نواخته می‌شود. این ساز، به دلیل صدای روشن و قابل فهم خود، در آموزش موسیقی به کودکان نیز بسیار کاربرد دارد. زنگ‌های لوله‌ای هم که به‌عنوان زنگ ارکستر شناخته می‌شوند، با ضربه‌زدن به لوله‌های فلزی با پتک‌های نرم نواخته می‌شوند و توانایی تولید صداهایی با گستره‌ای وسیع از اکتاوها دارند.

ماریمبا و گلوکن اشپیل: سازهایی با صدای خاص

ماریمبا، سازی است که از کلیدهای چوبی و تشدید کننده‌هایی بهره می‌برد که هنگام ضربه زدن با پتک، صدایی غنی و متنوع تولید می‌کنند. لوله‌های آلومینیومی زیر ماریمبا به غنای صدای این ساز کمک می‌کنند و آن را به یکی از محبوب‌ترین سازهای کوک شده تبدیل کرده‌اند. گلوکن اشپیل هم، سازی مشابه زیلوفون است؛ اما کلیدهای فلزی آن صدایی شفاف‌تر و زنگ‌دارتر ایجاد می‌کند. این ساز به دلیل صدای واضح و تیز خود، در اجرای قطعات خاص موسیقی ارکسترال کاربرد دارد.

سازهای کوک نشده: ریتم و تنوع در موسیقی

سازهای کوک نشده یا تنظیم نشده، که به‌عنوان سازهای کمکی هم شناخته می‌شوند، نت‌های مشخصی تولید نمی‌کنند. این سازها بیشتر برای ایجاد ریتم و افزودن تنوع به قطعات موسیقی به کار می‌روند و صداهایی غیرمرتبط با ملودی اصلی ایجاد می‌کنند. از جمله این سازها می‌توان به طبل باس، طبل دام، گونگ، سنج معلق، طبل هندی و زنگ‌های آگوگو اشاره کرد. این سازها هر کدام با صدای منحصربه‌فرد خود، به ایجاد حس‌های مختلف در موسیقی کمک می‌کنند و نقش مهمی در پویایی و جذابیت قطعات موسیقی دارند.

سازهای کوبه‌ای لاتین/آفریقای کارائیب و ایرانی

سازهای کوبه‌ای، بسته به منطقه جغرافیایی و فرهنگی خود، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. سازهای کوبه‌ای ایرانی، مثل تنبک و دف، به دلیل صدای گرم و دلنشین خود در موسیقی سنتی و مردمی بسیار محبوب هستند. تنبک، که با نام‌های دیگری چون طبل جام یا داربوکا هم شناخته می‌شود، به‌صورت مورب در کنار بدن قرار می‌گیرد و با انگشتان و کف دست نواخته می‌شود. این ساز نه تنها در ایران بلکه در کشورهای همسایه نیز به دلیل قابلیت‌های منحصربه‌فرد خود مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دف، یکی دیگر از سازهای کوبه‌ای بزرگ و پرکاربرد در خاورمیانه میباشد. که با قاب چوبی و پوست حیوانی خود، صدایی پرطنین و غنی تولید می‌کند. این ساز در کشورهایی مانند ایران، پاکستان، هند و افغانستان به کار می‌رود و معمولاً به همراه سازهای دیگر مانند ویولون، عود و تنبور نواخته می‌شود. دف به دلیل قابلیت‌های متنوع در تولید ریتم و تاثیرگذاری عاطفی بر مخاطب، یکی از محبوب‌ترین سازهای کوبه‌ای در موسیقی خاورمیانه به شمار می‌رود.

هندپن و دایره: نوای خاص فلزی و گرم

هندپن، سازی فلزی است که در دهه ۱۹۴۰ در ترینیداد و توباگو به وجود آمد این ساز به دلیل صدای گرم و قوی خود، در گروه‌های موسیقی مختلف محبوبیت بسیاری یافته است. هندپن را می‌توان به‌عنوان یک ساز مدرن و متفاوت از خانواده طبل‌های استیل شناخت که با دست نواخته می‌شود و تنوع صوتی بی‌نظیری دارد.

دایره هم که از نظر ظاهری شبیه به دف اما کوچک‌تر است، در ایران و کشورهای آسیای میانه مانند تاجیکستان و ازبکستان رایج است. این ساز به دلیل اندازه کوچک‌تر و صدای خاص خود، به‌راحتی در مجالس و محافل موسیقی مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند ریتم‌های پرنشاط و زنده‌ای ایجاد کند.

ایران پرکاشن: نغمه‌ای از کیفیت و اصالت

کمپانی ایران پرکاشن، که با هدف ارائه سازهای باکیفیت و قیمت مناسب تأسیس شده، به‌سرعت توانسته است جایگاه خود را در بازار سازهای کوبه‌ای پیدا کند. این کمپانی با حذف واسطه‌ها و ارائه محصولات با حداقل سود، به هنرمندان و علاقه‌مندان به موسیقی کمک می‌کند تا به سازهای باکیفیت دسترسی پیدا کنند. تنوع محصولات ایران پرکاشن شامل دف، بندیر، کاخن و هنگ درام است و با استفاده از بهترین مواد اولیه و تکنولوژی‌های نوین در ساخت سازها، محصولاتی با کیفیت بالا و قیمت مناسب ارائه می‌دهد.

با گارانتی یک ساله و خدمات پس از فروش، ایران پرکاشن به مشتریان خود اطمینان می‌دهد که نه تنها از کیفیت بالای محصولات بهره‌مند خواهند شد، بلکه در صورت بروز هرگونه مشکل، می‌توانند از خدمات پشتیبانی فنی این شرکت استفاده کنند.

ما در ایران پرکاشن به دنبال ارتقای سطح موسیقی و نوازندگی در ایران هستیم و با ارائه محصولات باکیفیت و خدمات مناسب، به هنرمندان عزیز در این مسیر کمک می‌کنیم. پس اگر به دنبال سازهای کوبه‌ای باکیفیت هستید و می‌خواهید تجربه‌ای متفاوت از موسیقی داشته باشید، همین امروز به جمع مشتریان ایران پرکاشن بپیوندید و از نغمه‌های اصیل و دلنشین سازهای ما لذت ببرید.

در تعریف سازهای کوبه ای و معرفی آن میتوان چنین گفت که سازهای کوبه ای به سازهایی گفته میشود که از طریق ضربه و تکان و سایش ویا خراش فرایند تولید صدا در آنها ایجاد شود.وظیفه اصلی سازهای کوبه ای اجرای ضرب آهنگ در متن آهنگ است ولی توانی اجرای ملودی را هم دارند.

تاریخچه سازهای کوبه ای

تاریخچه سازهای کوبه ای به هزاران سال قبل بازمیگردد. صدای این سازها پس از صدای انسان اولین اصواتی بوده است که آدمی تولید کرده. از آنجا که خاستگاه تمامی هنرها در ابتدا ریشه در آیین و مذهب داشته سازهای کوبه ای  نیز چنین تاریخچه پیدایشی دارند. آدمی به محض حضور در طبیعت در تلاش برای بقا و ارتباط با جهان پیرامون است به همین سبب انسان های اولیه برای ارتباط با جهان طبیعت دست به ابداع ابزارهایی زده اند تا بتوانند با نیروهای خیر و شر ارتباط برقرار کرده و خویش را از گزند آفت های محیط پیرامون دور نگه دارند. پیدایش سازهای کوبه ای نیز که از آنها در مراسم هایی نیایشی استفاده میشده به همین علت است. نواختن این سازها معمولا با حرکات نمایشی همراه بوده و بعدها از دل این مراسمات هنرهای گوناگونی مانند تئاتر و رقص و… پدید آمده است.

تاریخچه انواع سازهای کوبه ای وقدیمی ترین سازهای کوبه ای در جهان

زنگ

و یا ناقوس نوعی وسیله ساده تولید صدای تو خالی میباشد. این ساز در دسته بندی سازهای کوبه ای ایدیوفون قرار دارد. این وسیله عملکردی همچون زنگ و زنگوله دارد. میتوان گفت این ساز از قدیمی ترین سازهای موجود در جهان است که از دیرباز کاربردی آیینی داشته و در برخی از ادیان این ساز وسیله ای بوده برای خبرکردن مومنان.

اساسا خاستگاه  پیدایش هر ساز در جهان بازمیگردد به مراسم های آیینی و مذهبی و در طول زمان در ساختار و کاربرد سازها تغییر ایجاد گردیده.

در برخی از کشورهای اسلامی و مسیحی بجای ناقوس فلزی از ناقوس چوبی استفاده میگردیده. گاه برای تعبیه ناقوس در کلیسا برجی ساخته میشود که چنین برجهایی در آغاز نشان از استقلال یک ناحیه داشت. زنگ را میتوان به عنوان یکی از قدیمی ترین سازهای کوبه ای معرفی کرد که امروزه نیز همچنان در کلیساهای جهان کاربردی فراگیر دارد.

جعبه

جعبه نیز به ماننده سازهای دیگر در بستر مراسم های آیینی پا به عرصه ی ظهور گذاشته است.در ابتدا از این ساز در مراسم های قبیله های آفریقایی استفاده میگردیده و شمن ها یا همان جادوگران قبیله برای احضار روح مردگان و یا ارتباط با نیروهای برتر طبیعت این ساز را به صدا در می آوردند.

جعبه یک طبل کاسه ای است که روی آن با چرم پوشیده شده و با طناب هایی به هم نگه داشته میشود.از آنجا که جعبه میتواند صدایی تولید کند که از فواصل دور نیز شنیده شود از این طبل به طور سنتی برای ارتباط با دیگر روستاها نیز در قدیم استفاده میشده.

جعبه سنتی با دست ساخته میشود و برای ساخت آن ابتدا درون تنه درخت را خالی میکنند و بر روی آن پوست بز میکشند این پوست به وسیله طناب به جعبه محکم میشود. درختی که جعبه به طور طبیعی از آن ساخته میشود لکه نام دارد.

گلوکن اشپیل

سازی است از دسته سازهای کوبه ای با کوک معین که در آن از نوارهای فلزی برای تولید صوت استفاده میشود. این ساز شبیه زیلوفون است با این تفاوت که صدایی زیر و زنگوارتر دارد . این ساز در اندازه های مختلفی ساخته میشود و بعضی از گونه های آن به شکل جعبه بر روی پایه قرار دارد. تاریخچه این ساز به 2000سال قبل از میلاد مسیح و در آسیای شرقی باز میگردد. با گذشت زمان این ساز به اروپا سفر کرد و مورد توجه مردمان آن دوران قرار گرفت که این محبوبیت سبب ماندگاری آن در اروپا شد.

اگر تصاویری ویا فیلم هایی از موسیقی کودکان دیده باشید احتمالا سازی رنگارنگ را مشاهده کرده اید که مستطیل شکل است و کودک با دو چوبی که در دست دارد به روی آن ضربه میزند و نوایی از ساز خارج میگردد. این ساز در طول گذشت زمان دستخوش تغییراتی گشته است و به شکل امروزی در آمده و برای آموزش موسیقی به کودکان از آن استفاده میشود که این شکل آموزشی را امروزه به نام آموزش ارف میخوانند.

ساز بلز به دو نوع دیاتونیک و کروماتیک وجود دارد و ساخته میشود.نوع دیاتونیک همان شکل معمول و رایج است اما نوع کروماتیک آن حاوی نت های دیز و بمل نیز میباشد.

کنگا

کنگا یک طبل بشکه ای تک سر است که در کوبا با الهام از سنت های مختلف آفریقایی ساخته شده است و نواختن آن همواره همراه با رقص های آیینی بوده است.اغلب معتقدند که این ساز در منطقه بانتو در کشور کنگو ابداع شده و مبنای آن ساز محلی این ناحیه به نام ماکوتا است.این ساز در ابتدا ظاهری ساده تر از نسخه امروزی داشت و در آن پوست بر روی بدنه چوبی کشیده میشد و با میخ به بدنه محکم اتصال پیدا میکرد.تنها روش کوک کردن آن در ابتدا حرارت بود و باید پوست به میزان صحیح در مقابل حرارت قرار میگرفت .اما اغلب سازهای امروزی پرداخت های زیبا دارند و مکانیزم کوک که از حلقه نگهدارنده و پیچ های تنش برای کنترل تنش پوست بهره میگیرند.

کونگا معمولا با انگشتان و کف دست نواخته میشود و کمتر از چوب برای نواختن آن استفاده میکنند.انواع بی شماری از طبل وجود دارد که از فرهنگ های اقصی نقاط جهان سرچشمه میگیرند.اما به طور کلی برای طبقه بندی طبل ها از دو مشخصه استفاده میشود : نوع و شیوه اتصال پوست و شکل بدنه

ماراکا

ماراکا یا جغجغه سازی سرخپوستی است که خاستگاه آن به قبایل سرخپوستی قاره آمریکا بازمیگردد.

در برخی از قبایل از ماراکا در مراسم هایی نظیر مراسم طلب باران و رفع خشکسالی و دور کردن اهریمن استفاده میگردیده است.در برخی از قبایل سرخپوستی از این ساز برای احضار ارواح استفاده میشده است. در نزده شمن ها و یا جادوگران و رئیس های هر قبیله ماراکا از دارایی های بسیار با ارزش بوده و در نگهداری آن کوشش های فراوان انجام میگرفته است.

ماراکا امروزه یکی از سازهای کوبه ای در موسیقی کلاسیک غربی محسوب میشود. و در انواع اشکال موسیقی از این ساز پرکاشن در کنار دیگر سازها استفاده میشود.

بندیر

بندیر یک ساز کوبه ای قاب دار است که از قابی چوبی و پوستی که بر روی آن کشیده شده تشکیل گشته. بندیر در زبان ترکی استانبلی به معنی ساز کوبه ای قابدار بزرگ دستی است.

بندیر به عنوان سازسنتی کوبه ای در آفریقای شمالی و همچنین در مصر باستان و بین النهرین استفاده میشده و در شمال آفریقا نواختن آن بسیار رایج بوده است.این ساز اساسا در کشورهای مراکش ، الجزایر ، تونس ، لیبی و گاهی در مصر استفاده میشود. بندیر در مراسمات صوفیان نیز از جایگاه خاصی برخوردار است و برای رقص سماع از آن بهره میبرند.

بندیر بر خلاف دایره زنگی فاقد سنج یا زنگوله است و به جای آن اغلب یک یا چند زه دارد که از روده ی حیوانات ساخته شدهو در قطر قاب کشیده شده است.

وقتی با کف دست و یا انگشتان به پوست ضربه میزنید صدای وزوز مانندی از آن ایجاد میشود.

تام تام

یک آلت موسیقی کوبه ای است که امروزه از آن بیشتر در ارکستر موسیقی کلاسیک استفاده میشود. نام این ساز در زبان چینی  این ساز به نام گنگ که به معنای سنجی است خوانده میشود ، ساز تام تام به وسیله یک چکش نواخته میشود.

این ساز در اواخر قرن بیستم به ارکسترموسیقی غربی وارد شد. تام تام یک دیسک نسبتا مسطح است و بر خلاف گنگ هیچ دستگیره ای ندارد. علاوه بر آن این ساز هیچ صدای زیر و بمی خاصی ندارد .خاستگاه این ساز کشور چین است و از آن در مراسم های مذهبی استفاده میشده و چینیان معتقد بودند که صدای تام تام سبب بیداری روح انسان میشود.

تام تام با انواع مختلف مالت ها نواخته میشود. مالت نام چکشی است که نوازندگان این ساز از آن استفاده میکنند.

ساز تام تام با برنز ساخته میشود و فرکانس پایه نسبتا بزرگتری نسبت به جرمش دارد.

تاریخچه سازهای کوبه ای در ایران

کوزه

کوزه یا اودو درام نوعی ساز کوبه ای است که از سفال یا سرامیک ساخته شده . این ساز با الگو گرفتن از ساز آفریقایی udu که اصالتا سازی نیجریه ای است ساخته شده. نسخه سفالی و قدیمی این ساز در ایران جهله نام دارد که در موسیقی بندر عباس و سیستان و برخی نقاط دیگر ایران استفاده بسیار دارد. نسخه هندی این ساز گاتام نام دارد.

کوزه سیستانی دارای روش ساخت ، پخت و همچنین خاک متفاوتی است. سیستانی هاعموما ساز را در کنار سینی گذاشته و مینوازند. ساز کوزه علاوه بر آنکه خاستگاهی ایرانی دارد از نظر صدا دهی بسیار شبیه به ساز طبلا میباشد. با توجه به پیشنه سفالگری در ایران و وجود هنرمندان استادکار این رشته وهمچنین بومی بودن اینگونه سازها سوال اصلی آن است که چرا باید کشورهای دیگر در ساخت سازهای اصیل ایرانی از ما پیشی بگیرند.

تمبک

تمبک، دمبک،دندونک ویا ضرب یکی از سازهای اصیل ایرانی است. ساز تمبک از خانواده طبل ها به شمار میرود و به طور معمول از جنس چوب ساخته میشود. تاریخچه ساخت تمبک با نام پهلوی دمبلک به پیش از اسلام میرسد و بنابر نظر دکتر معین دمبک صورت دگرگون شده همین نام است. به نظر برخی ازموسیقی دانان قدیمی ایران زمین مانند فارابی زادگاه تمبک در منطقه غربی ایران است.تمبک بنا بر مستندات فراوانی قدمتی همپای تمدنهای کهن ایران دارد. تمبک جایگاه بسیار قابل ملاحظه ای در موسیقی سنتی دارد به طوری که کمتر گروهی را میتوان یافت که در اجراهای دسته جمعی خود از این ساز استفاده نکنند.

در ساخت تمبک شیوه های گوناگونی به کار میرد که میتوان انواع این ساز را به چند دسته تقسیم نمود { تمبک چند تکه ، تمبک فایبری ، تمبک ترکه ای } مواد تشکیل دهنده در ساخت این ساز کهن در گذر ایام دستخوش تغییرات فراوانی شده است ، در واقع تمبک در ابتدا از سفال ساخته میشد و به تدریج چوب و فلز نیز به ساختمان اصلی آن اضافه شد. تمبک را میتوان یکی از کامل ترین و پر تکنیک ترین سازهای کوبه ای سراسر جهان دانست.

ضرب زورخانه

ضرب زورخانه گونه ای ساز کوبه ای است که در زورخانه ها نواخته میشود این ضرب از ابزارهای کار مرشد زورخانه است. مرشد با این ساز ریتم هایی را مینوازد و همراه آن شعرهایی را میخواند که معمولا این اشعار در ستایش امامان معصوم و پیامبر اسلام است. زورخانه از دیرباز در فرهنگ ایرانیان محلی برای ورزش های باستانی و جایگاهی برای حضوره پهلوانان و جوانمردانه بوده است. همانگونه که پیش تر اشاره شد خاستگاه اکثر سازها به استفاده آنها در مراسمات مذهبی و آئینی بازمیگردد که تاریخچه ضرب زورخانه نیز در همین بستر است.

ضرب از یک کاسه سفالی شبیه به گلدان و کوزه ساخته میشود ، سپس از پوست بز استفاده میگردد و پوست بر روی کاسه کشیده میشود. ضرب زورخانه باید کاملا باید به شکل دایره باشد وهر گونه ترک در آن حتما صدای ضرب را خراب میکند. به طورکلی دو نوع ریتم در ضرب زورخانه وجود دارد که میتوان به آنها اشاره کرد 1- ریتم های سنتی 2- ریتم های مدرن که در حال حاضر همین ریتم های مدرن مورد استفاده مرشدان است ومرشدان کمتری هستند که از ریتم های سنتی استفاده کنند.

ساز طاس

طاس سازی کردی از نوع کوبه ای میباشد که بیشتر در موسیقی خانقاهی مورد استفاده قرار میگرفته است و همراه نواخته شدن این ساز شعار عرفانی خوانده میشده ، کاسه طاس از جنس مس است و بر روی آن پوست گاو و یا پوست گوسفند میکشند. برای نواختن این ساز کهن و اصیل ایرانی از تسمه چرمی و یا لاستیکی استفاده میکنند و با تسمه بر روی آن ضربه میزنند. ساز طاس معمولا همراه با ساز دوطبله و یا دف نواخته میشود اما ممکن است با دهل و یا همراه با دوزله نیز نواخته شود. طبق حدس کارشناسان حوزه موسیقی ساز طاس در ابتدا در جشن ها مورد استفاده قرار میگرفته است و چون این سازصدایی رسا و بلند دارد از آن برای اطلاع رسانی رویدادهای مهم در روستاهای مختلف استفاده میشده.

ساز دف

شاید بتوان به جرعت گفت که دف یکی از قدیمی ترین سازها در ایران میباشد پیشینه ای بسیار کهن دارد ، خاستگاه این ساز باستانی به تمدن های کهنی چون سومر، مصر و بین النهرین بازمیگردد ، در شاهنامه فردوسی از سازی به نام دایره نام برده شده که به نظر میرسد همان ساز دف منظور نظر بوده است. این ساز در مراسمات گوناگونی چون عروسی ها و جشن ها و مراسم های مذهبی مورد استفاده بوده و نوای شور آفرین این ساز باستانی همواره و در طول تاریخ زینت بخش مراسم های گوناگون ایرانیان و دیگر کشورها بوده است. دف ایرانی معمولا از چوب و پوست بز ساخته میشود در حالی که دف ترکی از فلز و پوست ساخته میشود.

دف ریشه در بسیاری از فرهنگ های باستانی دارد ومیراثی مشترک در تمامی تمدن های کهن است. تاریخچه دف را میتوان از دیوارنگارهای به جا مانده از تمدن سومریان و حتی تمدن مادها کشف کرد و پی به قدمت این ساز ارزشمند برد. ساز دف در نواحی کردنشین ایران بسیار رایج است و نواختن آن در مراسمات ذکر مردمان این نواحی متداول میباشد. دف همراره در بین مردمان ایران زمین از جایگاه و احترام خاصی برخوردار بوده و امروزه از این ساز باستانی در اکثر کنسرت های موسیقی سنتی استفاده میگردد و همنوایی این ساز با دیگر سازهای اصیل ایرانی نوایی آسمانی را برای شنوندگان به ارمغان می آورد.

کمپانی بزرگ ایران پرکاشن مفتخر است که سالها برای ساخت این ساز ارزشمند تلاش نموده و همواره با همت و پشتکاری وصف ناپذیر در راستای ارتقای سطح کیفی این ساز اصیل تمامی کوشش خویش را بکار بسته است.

سخن پایانی

در پایان باید گفت؛ سازهای کوبه‌ای با تنوع بالا و صدای منحصربه‌فرد خود، نقش کلیدی در موسیقی جهان دارند. از سازهای سنتی ایرانی مانند تنبک و دف گرفته تا سازهای مدرن‌تر مانند هندپن، هر کدام می‌توانند به شیوه‌ای خاص در ترکیب‌های موسیقی نقش‌آفرینی کنند. این سازها نه تنها به حفظ ریتم و افزایش هیجان در موسیقی کمک می‌کنند، بلکه به نوازندگان این امکان را می‌دهند تا با تنوع صدایی بالا، حس و حال خاصی را به قطعات خود اضافه کنند. در نهایت، انتخاب یک ساز کوبه‌ای مناسب می‌تواند تجربه‌ای لذت‌بخش و ماندگار از دنیای موسیقی را برای شما به ارمغان بیاورد.

سوالات متداول

تفاوت سازهای کوک شده و کوک نشده در چیست؟
سازهای کوک شده یا تنظیم شده، نت‌های مشخص و قابل شناسایی تولید می‌کنند و معمولاً برای اجرای بخش‌های هارمونیک و ملودیک موسیقی استفاده می‌شوند. در مقابل، سازهای کوک نشده یا کمکی، نت‌های مشخصی تولید نمی‌کنند و بیشتر برای حفظ ریتم و ایجاد تنوع صوتی در موسیقی به کار می‌روند.

چرا سازهای کوبه‌ای در موسیقی سنتی ایرانی محبوب هستند؟
سازهای کوبه‌ای ایرانی مانند تنبک و دف به دلیل صدای گرم و ریتم‌های موزون، نقش مهمی در موسیقی سنتی و مردمی ایران دارند. این سازها با قابلیت‌های متنوع خود می‌توانند احساسات مختلفی را در موسیقی منتقل کنند و برای همراهی با سایر سازهای ایرانی بسیار مناسب هستند.

چگونه می‌توان سازهای کوبه‌ای باکیفیت را انتخاب کرد؟
برای انتخاب سازهای کوبه‌ای باکیفیت، به مواد اولیه، دقت در ساخت و نوع صدای تولیدی ساز توجه کنید. همچنین، می‌توانید از برندهای معتبر و با سابقه خرید کنید که محصولات خود را با گارانتی و خدمات پس از فروش ارائه می‌دهند. ایران پرکاشن یکی از برندهایی است که با استفاده از بهترین مواد اولیه و تکنولوژی‌های نوین، سازهای کوبه‌ای باکیفیتی را عرضه می‌کند.